Η ΝΑΟΜΙ ΓΡΑΦΕΙ ΥΠΕΡΟΧΑ

Όλως τυχαίως (;), με το πού είδαμε στα δύο μέτρα πλέον τον μπαρμπέρη, αναθερμάνθηκε το ενδιαφέρον έντιμων, ανέντιμων, έξυπνων και ηλιθίων φιλελεύθερων, νεοφιλελεύθερων και λοιπών ελεύθερων, για να απαξιώσουν το "Δόγμα του Σοκ", το μπεστ σέλλερ της Ναόμι Κλάιν σχετικά με τη μεθόδευση της κατεδάφισης εργασιακών δικαιωμάτων, κοινωνικού κράτους και λοιπών σοσιαλιζόντων υπολειμμάτων ανά τον κόσμο.

Η κριτική τους εστιάζεται σε δύο σημεία. Στον τρόπο που η γλυκύτατη (σε αντίθεση με τη σκατόφατσα του Φρίντμαν) Καναδέζα παρουσιάζει τον αρχιερέα της Σχολής του Σικάγο αφενός και στην υποτιθέμενη θεωρία συνωμοσίας που ξετυλίγεται στις πάνω από 800 σελίδες του βιβλίου, αφετέρου.

Πριν καταπιαστώ με την ουσία της παραπάνω κριτικής, μια παρατήρηση. Όπως έγραψε και στο fb o Πέτρος Τατσόπουλος η Κλάιν δεν έγραψε ένα βιβλίο πολιτικής οικονομίας και σε καμία περίπτωση δεν στόχευε στην παραγωγή ενός καθαρά επιστημονικού έργου. Παρ' όλα αυτά, πρόκειται για μια εξαιρετικά τεκμηριωμένη δημοσιογραφική προσέγγιση των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών δεδομένων σε πολλές περιοχές του πλανήτη, όπου με διάφορες τεχνικές σοκ πέρασε η απελευθέρωση, στον έναν ή τον άλλο βαθμό, της οικονομίας, πάνω στη βάση του laissez faire.

Ας πάμε όμως στον Μίλτον. Διαστρεβλώνεται, λένε, από την εμπαθή και ημιμαθή Καναδέζα η θεωρία και ο ρόλος του Φρίντμαν στις δεκαετίες από το '70 και μετά, που καθόρισαν το σημερινό μετακομμουνιστικό κόσμο μας. Ο Φρίντμαν, τονίζουν οι φρίττοντες συνήγοροί του, ήταν κατά της βίας, τον Πινοσέτ τον είδε στη Χιλή μετά το αιματοβαμμένο πραξικόπημα, αλλά... λίγο (μόνο 45 λεπτά). Σαν να λέμε ότι ο Χ σοσιαλίζων οικονομολόγος πήγε στην ΕΣΣΔ εν μέσω των δικών της Μόσχας, είδε τον Στάλιν και συζήτησαν για τις προοπτικές των κολχόζ, ενώ πέφτανε κορμιά δεξιά - αριστερά, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι νομιμοποίησε τις πολιτικές επιλογές του μουστάκια. 

Γιατί μας βρίζει την κοντοπίθαρη μεγαλοφυία,  λένε περαιτέρω, αφού τόσο ο ίδιος όσο και οι οπαδοί του είναι αντιρατσιστές, κατά του πολέμου (γενικώς), υπέρ της ανεκτικής πολιτικής για τα ναρκωτικά και λοιπά και λοιπά. Σιγά το νέο, ρε παιδιά. Δε λέει πουθενά η Κλάιν ότι ο Φρίντμαν είναι ένας πιο κοντός Χίτλερ χωρίς μουστάκι. Επίσης γνωστό όμως είναι ότι όταν ο καπιταλισμός εξυπηρετείται από τον πολιτικό φιλελευθερισμό τον  υιοθετεί, αλλάζοντάς τον με σιδερένια αυταρχικά καθεστώτα, όταν κριθεί αναγκαίο. Πώς να το κάνουμε; Θέλει και η οικονομική ελευθερία ενίοτε τον (Ναζί) Γερμανό της, όταν ο Στέφανος Μάνος δεν πείθει με τα Λέγκο του.

Εκεί όμως που οι επικριτές του "Δόγματος" δίνουν ρέστα διαστρέβλωσης είναι η ταύτισή του με τις θεωρίες συνωμοσίας. Απίστευτο ψέμα. Η ίδια η Κλάιν ξεκαθαρίζει ότι οι οικονομικές πολιτικές που επιβλήθηκαν ανά τον κόσμο είχαν ως θεωρητικό προκάλυμμα και προπαγανδιστικό εργαλείο τις θεωρίες του Φρίντμαν, δεν ήταν ο σεβάσμιος καθηγητής η γενεσιουργός αιτία, η κινητήριος δύναμη πίσω από αυτές. Επικρίνει, αντίθετα, τις θεωρίες συνωμοσίας, τόσο τις κωμικές (βλ. Λιακόπουλος), όσο και τις τραγικές (βλ. Πλεύρης, Εβραίοι κ.λπ. ). Θεωρεί, όπως κι εγώ, ότι ο καπιταλισμός εκ των πραγμάτων εξυπηρετείται από την πολιτική συντριβής κάθε περιορισμού στην οικονομική δραστηριότητα, στην παρούσα φάση της ανάπτυξής του, τουλάχιστον. Αυτή θεωρεί ως γενεσιουργό αιτία των όσων τραγικών συμβαίνουν ανά τον κόσμο. Μπορεί να έχει λάθος; Μπορεί. Σε καμία περίπτωση όμως αυτή η άποψη δεν εμπίπτει στην κατηγορία των θεωριών συνωμοσίας. Εκτός κι αν θεωρήσουμε ότι οι φιλελεύθεροι που κατηγορούν τις δυνάμεις της καθυστέρησης, τους  βολεμένους αριστερούς με τη δεξιά τσέπη συνδικαλιστές , τον "κρατισμό" κ.λπ. είναι κι αυτοί εκφραστές θεωριών συνωμοσίας. Τότε, ναι. Η κούκλα από τo Μόντρεαλ είναι ο θηλυκός, αγγλόφωνος Λιακόπουλος.